επανάληψη πρώτου κεφαλαίου οικονομίας- 19ος αιώνας

Ερωτήσεις κλειστού τύπου

αντιστοίχισης

Τόποι

Χίος                  α)μεγάλο παροικιακό κέντρο στη Μαύρη θάλασσα

Νάξος               β)εξόρυξη σμυρίδας

Σύρος               γ)σημαντικό ναυτιλιακό κέντρο των προεπαναστατικών χρόνων

Σμύρνη             δ)περιοχή απ’ την οποία εξορυσσόταν θειάφι

Οδησσός           ε)ναυτιλιακό κέντρο του νέου ελληνικού κράτους

Μήλος              στ)πόλη με ακμάζοντα ελληνικό πληθυσμό στη Μ.Ασία

σωστό -λάθος

Α)Από τη διανομή των εθνικών κτημάτων σε Εύβοια και Ρούμελη το κράτος απεκόμισε σημαντικά οφέλη Σ Λ

Η εκμετάλλευση των ορυκτών του Λαυρίου ευνοήθηκε από την αύξηση των οικοδομικών αναγκών της χώρας

Σ Λ

Οριστική αντιμετώπιση του θέματος διανομής των εθνικών κτημάτων ξεκίνησε τα χρόνια 1870 -71 Σ Λ

Κύρια πηγή εσόδων για την Εθνική Τράπεζα ήταν τα εσωτερικά δάνεια με υψηλό τόκο Σ Λ

Η έκδοση χαρτονομίσματος δε βοηθήθηκε από το ελληνικό κράτος στις αρχές του 19^ου αιώνα Σ Λ

Το οθωμανικό δίκαιο διέφερε από το βυζαντινορωμαικό Σ Λ

Β)Το εσωτερικό εμπόριο οδηγήθηκε σε περίοδο ακμής τις τελευταίες δεκαετίες του 19^ου αιώνα Σ Λ

Η Εθνική Τράπεζα στηρίχθηκε αποκλειστικά σε κεφάλαια που προέρχονταν από το εξωτερικό Σ Λ

Τα μεταλλεύματα που εξορύσσονταν από το Λαύριο ήταν κυρίως άργυρος και μόλυβδος Σ Λ

Μέχρι το 1870 είχε διανεμηθεί το ½ των εθνικών κτημάτων Σ Λ

Το ισοζύγιο πληρωμών δέχτηκε σοβαρό πλήγμα κατά τη διάρκεια του κριμαικού πολέμου Σ Λ

πολλαπλής επιλογής

Α)Στη διάρκεια του 18^ου αιώνα η ναυτιλία παρουσίασε : α)ανάκαμψη λόγω της εισροής στη χώρα μας ξένου κεφαλαίου β)παρακμή λόγω των συνθηκών κάτω από την οθωμανική κυριαρχία γ)ανάπτυξη εξαιτίας του υψηλού ανταγωνισμού πού προήλθε από τους ναπολεόντιους πολέμους

δ)ανάπτυξη λόγω και της εκμετάλλευσης του ναυτικού αποκλεισμού της Γαλλίας

Β)Η δημιουργία Εθνικής Τράπεζας ήταν αναγκαία για το ελλ .κράτος

α)για τη διαχείριση του εξωτερικού δανεισμού

β)για την ισοσκέλιση του ισοζυγίου πληρωμών

γ)για να μπορεί να προχωρήσει σε δανειοδοτήσεις προς σε άλλα κράτη

δ)για την έκδοση χαρτονομίσματος

Γ) Ο ναυτικός αποκλεισμός κατά τη διάρκεια του κριμαικού πολέμου είχε ως συνέπειες

α)την αύξηση των εσόδων του κράτους από τους δασμούς

β)τη δυσκολία πλεύσης των εμπορικών πλοίων στο Αιγαίο

γ)την ανάπτυξη του ενδιαφέροντος των Ρώσων για κάθοδο στη Μεσόγειο

δ)τη δυνατότητα εισαγωγής αλλά όχι εξαγωγής ελληνικών προιόντων

ε )την έλλειψη βασικών προιόντων απαραίτητων για τη ζωή

Δ)Η διανομή των εθνικών κτημάτων στους ακτήμονες αποτέλεσε

α)αίτημα προς όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις

β)ζήτημα που λύθηκε κατά τη περίοδο της ελληνικής επανάστασης

γ)πράξη που συνέβαλε σημαντικά στην αύξηση των εσόδων του κράτους

δ)ενέργεια που οδήγησε στην αποφυγή των κοινωνικών αντιθέσεων

ε)αναγκαία λύση λόγω της απροθυμίας των πλουσιοτέρων να επενδύσουν σε γη

Ε)Κατά τη διάρκεια της επανάστασης τα εθνικά κτήματα χρησιμοποιήθηκαν ως

α)υποθήκη για σύναψη δανείων

β)υποθήκη για την ίδρυση τράπεζας

γ)ανταμοιβή των αγωνιστών της επανάστασης

δ)μέσο εξασφάλισης εσόδων από την εκποίησή τους

Ερωτήσεις ανοιχτού τύπου

I] Α)ποιες ήταν οι επιπτώσεις της έντονης παρουσίας στην εξωτερική πολιτική της Μεγάλης ιδέας;

Β)Σχέση των ελληνικών παροικιών με την ανάπτυξη της μεγάλης ιδέας και την εξωτερική μετανάστευση

Γ)Αιτίες ανάκαμψης του εξωτερικού εμπορίου τις τελευταίες δεκαετίες του 19^ου αιώνα

Δ)Πώς το ελληνικό κράτος ενίσχυσε την εκμετάλλευση των ορυκτών κοιτασμάτων;

Ε) Γιατί τα εθνικά κτήματα δε χωρίσθηκαν σε μεγάλους κλήρους ;

II)Α)Γιατί το ελληνικό κράτος δεν κέρδισε τα αναμενόμενα από τη διανομή των εθνικών κτημάτων;

Β)Τι σήμαιναν για την ελληνική οικονομία οι συνεχείς προσπάθειες για επέκταση των συνόρων;

Γ)Τι αποτελέσματα είχε η σταφιδική κρίση στις αρχές του 20ου αιώνα για τη κατάσταση του πληθυσμού και και το εμπόριο;

Δ)Το κίνημα των Νεότουρκων ήταν ένα εθνικιστικό κίνημα που αναπτύχθηκε στην οθωμανική αυτοκρατορία τις τελευταίες δεκαετίες του 19^ου αιώνα .Στόχος του ήταν η εθνική καθαρότητα της Τουρκίας . Μια Τουρκία που να αποτελείται μόνο από Τούρκους .Αυτή η κίνηση επέφερε μια σημαντική στροφή στην ελληνική οικονομία .Τι ξέρετε γι’αυτή ;

Ε)Το 1856 εφαρμόζεται στη Τουρκία το διάταγμα του Χατί -Χουμαγιουν, που προέβλεπε την ισοτιμία Τούρκων και χριστιανών . Σχολιάστε αυτή την εξέλιξη σε σχέση με τις ελληνικές παροικίες της Ανατολικής Μεσογείου.

συνδυαστικές ερωτήσεις

Α)Το 1881 η Ελλάδα με τη συνθήκη της Κωνσταντινούπολης παίρνει τη περιοχή της Θεσσαλίας. Πώς πιστεύετε ότι επηρέασε αυτό το γεγονός το εμπόριο και τη γεωργία ;
Β)Η διώρυγα του Σουέζ σε σχέση με το εμπόριο και την εκμετάλλευση των ορυκτών κοιτασμάτων στην Ελλάδα
Γ)Ποια η συμμετοχή του ιδιωτικού κεφαλαίου στην εκμετάλλευση των ορυχείων , στην ίδρυση της Εθνικής Τράπεζας και την κατασκευή του σιδηρόδρομου;
Δ)καλλιεργούμενες εκτάσεις

1860	1911
70.000 εκτάρια	110.000 εκτάρια

Να δικαιολογήσετε τα στοιχεία του πίνακα

Ε) Το παροικιακό κεφάλαιο και οι επενδύσεις του σε ναυτιλία- δημόσια έργα-εμπόριο

Γ. 1. Το αγροτικό ζήτημα

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

Το αγροτικό ζήτημα

Τι ήταν: το πρόβλημα της έγγειας ιδιοκτησίας (η κατάργηση των μεγάλων ιδιοκτησιών και η κατάτμηση των σε μικρές παραγωγικές μονάδες)

Παράγοντες που διευκόλυναν αυτήν την πορεία

Η βιομηχανική επανάσταση περιόρισε την κυριαρχία της αγροτικής οικονομίας

Η κατοχή γης αιώνα έπαψε να είναι πηγή κύρους και εξουσίας

Η Ελλάδα ειδικότερα ακολουθεί την ίδια πορεία αλλά με πιο αργούς ρυθμούς

Δεν αντιμετωπίζει έντονα το αγροτικό ζήτημα μέχρι το 1881

γιατί: προοδευτική διανομή εθνικών γαιών (λίγα μόνο τσιφλίκια σε Αττική και Εύβοια

το 1881 όμως: με την προσάρτηση της Θεσσαλίας Έλληνες ομογενείς αγοράζουν τα τα μουσουλμανικά τσιφλίκια

οι νέοι ιδιοκτήτες:

διατηρούν το θεσμό των κολίγων

κερδοσκοπούν στην παραγωγή του σιταριού ( τεχνητές ελλείψεις αύξηση της τιμής)

προσπάθειες των ελληνικών κυβερνήσεων για επίλυση του ζητήματος

1907 : ψήφιση νόμου που επέτρεπε στο ελληνικό κράτος την απαλλοτρίωση

Συνάντησε αρκετές δυσκολίες , προκάλεσε εντάσεις και συγκρούσεις

( Κιλελέρ)

1917 : κυβέρνηση Εθνικής Αμύνης : νομοθετήματα για υποχρεωτικές απαλλοτριώσεις

με στόχο

α) την στήριξη και τον πολλαπλασιασμό των ελληνικών ιδιοκτησιών

β) την αποκατάσταση των προσφύγων

γ) την πρόληψη των κοινωνικών εντάσεων

1923 : με βάση αυτά τα νομοθετήματα προχώρησε τελικά η απαλλοτρίωση κάτω από το βάρος των προσφύγων

αποτέλεσμα

αναδιανομή του 40% της καλλιεργήσιμης γης( 85% στην Μακεδονία-68% στην Θεσσαλία). Στα επόμενα χρόνια η μεταρρύθμιση ολοκληρώυηκε. Αποτέλεσμα:

καθεστώς μικροϊδιοκτησίας

όμως: οι μικροκαλλιεργητές εύκολα θύματα των εμπόρων. ΈΤΣΙ:

νέα μέτρα : Αγροτική τράπεζα

κρατικοί οργανισμοί παρέμβασης

συνεταιρισμοί

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Ερωτήσεις ανοικτού τύπου

• Ποιος ήταν ο στόχος της αγροτικής μεταρρύθμισης;
• Πώς η ανάπτυξη της βιομηχανίας και των άλλων παραγωγικών τομέων βοήθησε την εφαρμογή της αγροτικής μεταρύθμισης;
• Γιατί δεν είχαμε έντονες κοινωνικές εντάσεις στο χώρο της γεωργίας πριν το 1881;
• Γιατί τα κτήματα της Θεσσαλίας δε χαρακτηρίστηκαν εθνικές γαίες και δεν προήλθαν στη δικαιοδοσία του ελληνικού κράτους ;
• Πώς φαίνεται στον αγροτικό τομέα ο κερδοσκοπικός χαρακτήρας της εισροής του παροικιακού κεφαλαίου στη χώρα μας ;
• Γιατί δε προχώρησαν άμεσα οι μεταρρυθμίσεις του 1907 και του1917;
• Πως η μικρασιαική καταστροφή έδρασε καταλυτικά στην εφαρμογή της μεταρρύθμισης ;
• Αρνητικές και θετικές συνέπειες της μεταρρύθμισης

Ερωτήσεις κλειστού τύπου

• Σωστό – Λάθος

Στα τέλη του 19ου αιώνα η κατοχή γης αποτελούσε μια σημαντική πηγή εξουσίας Σ Λ

Οι ελληνικές κυβερνήσεις είχαν ως στόχο τον καταμερισμό της μεγάλης ιδιοκτησίας Σ Λ

Από το 1917 ως το1922 έγιναν οι περισσότερες απαλλοτριώσεις Σ Λ

Οι βαλκανικοί πόλεμοι βοήθησαν στην εξεύρεση λύσης του αγροτικού προβλήματος Σ Λ

Οι κολήγοι απέδιδαν ένα μέρος της σοδειάς τους στους ιδιοκτήτες Σ Λ

• Σημειώστε τις λανθασμένες απαντήσεις

Η αναδιανομή της γης σε μικρές ιδιοκτησίες είχε ως αποτέλεσμα

1. ισχυρές παραγωγικές μονάδες
2. την έλλειψη της ανάγκης παρεμβατισμού του κράτους
3. την αποφυγή των κοινωνικών εντάσεων σε όλη την ελληνική επικράτεια
4. την αποκατάσταση των προσφύγων

Στα γεγονότα του Κιλελερ φτάσαμε , γιατί

1. αντέδρασαν οι γαιοκτήμονες στις επιχειρούμενες μεταρρυθμίσεις
2. διατηρήθηκε το δουλοπαροικιακο σύστημα στα τσιφλίκια
3. αδύναμία ελληνικών κυβερνήσεων να έρθουν σε ρήξη με τα συμφέροντα των γαιοκτημόνων

4. αύξηση της φορολογίας στους αγρότες

η μικρασιατική εκστρατεία 1920-1922

1. κατα τη διαρκεια της υπηρχαν οι προυποθέσεις αναδιανομής της γής
2. μετά το τέλος της η αναδιανομή της γής έγινε επιτακτική ανάγκη
3. οι απώλειες σε έμψυχο υλικό επιτάχυναν τισ διαδικασίες της μεταρρύθμισης

4. η ανταλλαγή πληθυσμών που την ακολούθησε όξυνε το αγροτικό πρόβλημα

• στις λέξεις της πρώτης στήλης αντιστοιχίστε τις φράσεις της δεύτερης (η αντιστοίχιση δεν είναι πάντοτε 1 προς 1 (κάποια δεν ταιριάζουν)

κολήγοι αγροτική τράπεζα πρόσφυγες τσιφλικάδες βαλκανικοί πόλεμοι βιομηχανική επανάσταση

Α.τεχνητές κρίσεις Β. Περιορισμός του αγροτικού τομέα Γ. Δανεισμός των αγροτών Δ.καθυστέρηση μεταρρύθμισης Ε. νέοι ιδιοκτήτες Στ.προστασία αγροτών Ζ. Αναχρονιστικός θεσμός Η.ο αγρότης της Πελοποννήσου Θ. Μεταφορά χρημάτων στο εξωτερικό Ι . νέες εκτάσεις Κ. Εκσυγχρονισμός της γεωργίας

Β. 11. Το εξωελλαδικό κεφάλαιο

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

Α’ περίοδος 1833- 1860 Η Ελλάδα φτωχός συγγενής

• υπάρχουν καλύτερες οικονομικές συνθήκες στις μεγάλες αγορές των χωρών της ανατολικής Ευρώπης
• πολλοί λίγοι φέρνουν τα χρηματά τους στη Ελλάδα

Β’ περίοδος 1860 –1870

Γενίκευση των προσπαθειών για προσέλκυση των κεφαλαίων

Αιτίες : η αλλαγή της δυναστείας και των συνταγματικών θεσμών

Η κρητική επανάσταση

Η προσάρτιση των Επτανήσων

Πενιχρά αποτελέσματα: αιτία: η ψήφιση του Τανζιμάτ στην Οθ.Αυτοκρατορία που έδινε νέες δυνατότητες στους Έλληνες της αυτοκρατορίας (παραχώρηση δικαιωμάτων στους χριστιανούς υπηκόους)

Γ’ περίοδος 1870 –1900

Πρώτες ενδείξεις έλευσης των κεφαλαίων

Αιτίες : η οικονομική κρίση στις χώρες της δυτικής Ευρώπης

( τα ευρωπαικά κεφάλαια μεταφέρονται στην Ανατολή αναγκάζοντας τα ελληνικά της διασποράς να αναζητήσουν άλλες αγορές)

επενδύσεις : σπίτια σε αστικές περιοχές ( τοποθέτηση επίδειξης)

τσιφλίκια στη Θεσσαλία -- δανεισμός του κράτους -- εμπόριο

μεταλλευτικές δραστηριότητες -- δημόσια έργα

χαρακτηριστικά επενδύσεων

ευκαριακές , χαρακτηρίζονται από ρευστότητα , γρήγορη απόσβεση και έξοδος του κεφαλαίου από την Ελλάδα – καθαρά κερδοσκοπικές

( αιτίες : η ελληνική αγορά δεν έδινε υποσχέσεις για μακροχρόνιες επενδύσεις ----- η εύκολη μετατρεψιμότητα της δραχμής )

Δ’ περίοδος 20ος αιώνας

Σταθερή εισροή κεφαλαίων λόγω α) της βελτίωσης των δυνατότήτων του ελληνικού κράτους και β) κυρίως της διακοπής των δραστηριοτήτων των Ελλήνων της διασποράς στην ανατολική Μεσόγειο:

Αιτίες : κίνημα Νεότουρκων – Βαλκανικοί πόλεμοι – Α’ παγκ. Πόλεμος

Έξαρση των εθνικισμών, πλήγματα στις οικονομικες δραστηριότητες των ξένων, ρωσική επανάσταση , τέλος Οθωμανικής αυτοκρατορίας

συνέπειες του παροικιακού κεφαλαίου

α) Ελληνες κεφαλαιούχοι

πέρα από τις αρνητικές που σημειώσαμε παραπάνω

το παροικιακό κεφάλαιο

• ενίσχυσε τη ρευστότητα
• έδινε προσκαιρες λύσεις στην έλλειψη κεφαλαίων
• βοήθησε στον εκχρηματσμό της ελληνικής οικονομίας

β) μεσοαστικά ή μικροαστικά στρώματα

τα έμβασματά τους αποτελούσαν σημαντική ενίσχυση για την ελληνική περιφέρεια

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΕΝΑ ΣΕΝΑΡΙΟ ΜΕ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΙΔΑΧΘΕΙ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

Η ιστορία δύο Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης

Είμαι ένας Έλληνας επιχειρηματίας στην Κωνσταντινούπολη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Έχω δυο επιλογές για να επενδύσω τα κεφάλαιά μου, Αθήνα και Κωνσταντινούπολη.

Αθήνα (πλεονεκτήματα:.......................................................................................................................)

Κων/λη (πλεον/τα:.................................................................................................................................)

Τι επιλέγω;...................................

Μαθαίνω ότι ο βασιλιάς άλλαξε στην Ελλάδα και ότι έχουν καινούριο δημοκρατικό σύνταγμα και το κυριότερο ο βασιλιάς “έφερε μαζί του” και τα Επτάνησα. Μαθαίνω ακόμα στην Κρήτη ξέσπασε μια ακόμα επανάσταση για την ένωσή της με την Ελλάδα.

Σκέφτομαι να επενδύσω με αυτές στις συνθήκες στην Ελλάδα περισσότερο από πριν;.....................

Εκείνη την εποχή ο Σουλτάνος ύστερα από πίεση των δυτικών χωρών υπογράφει μια σειρά μεταρρυθμίσεων (Τανζιμάτ) σύμφωνα με τις οποίες εξισώνονται οικονομικά, φορολογικά οι μουσουλμάνοι με τους μη μουσουλμάνους πολίτες.

Μένω ή φεύγω για την Ελλάδα;..................................................

Το 1873 ξεσπάει μια μεγάλη διεθνής κρίση. Άγγλοι, Γάλλοι, Γερμανοί κεφαλαιούχοι ψάχνουν νέες αγορές για να πουλήσουν τα προϊόντα τους και κατακλύζουν τις χώρες της Ανατολής. Επομένως φτάνουν και στην Κωνσταντινούπολη.

Τα πράγματα δυκολεύουν οι διευκολύνονται για τις επιχειρήσεις μου εκεί;...........................

Να επενδύσω στην Ελλάδα ή όχι;........................................

Τελικά αποφασίζω να φέρω κάποια κεφάλαια στην Ελλάδα.

Υπάρχουν οι εξής ευκαιρίες: Ο τραπεζικός τόκος είναι 30-60%, το κράτος εκχωρεί με ευνοϊκούς όρους δικαιώματα εκμετάλλευσης μεταλλείων, οι μουσουλμάνοι τσιφλικάδες της Θεσσαλίας πουλούν κοψοχρονιά τις εκτάσεις τους, το κράτος ψάχνει διακαώς χρήματα για να φτιάξει υποδομές, υπάρχει ακόμα μια σημαντική κίνηση στην μετατροπή των ιστιοφόρων σε ατμόπλοια και τέλος στην Ελλάδα δεν υπάρχουν και πολλές βιομηχανίες, σχεδόν καθόλου.

Επιλέγω την μεγαλύτερη ευκαιρία ...........................

Επιλέγω τις δύο πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις Α)...................................... Β).....................................

Αν επέλεγα να κάτσω μόνιμα στην Ελλάδα τι θα προτιμούσα Α)............................. Β).......................

Αν επέλεγα να επενδύσω κάπου αλλά να μπορώ άμεσα να μεταφέρω τα χρήματά μου πάλι έξω γιατί η οικονομία της Ελλάδας δεν είναι και πολύ σταθερή τι θα προτιμούσα Α).................................

Β)...................................................

Τον 20ο αιώνα συμβαίνουν τα παρακάτω γεγονότα στην περιοχή

1. 1908 Κίνημα των Νεότουρκων με κεντρικό σύνθημα “η Τουρκία στους Τούρκους”
2. 1912-13 Βαλκανικοί πόλεμοι μεταξύ Ελλάδας, Οθ.Αυτοκρ., Βουλγαρίας και Σερβίας
3. 1914-18 Α' παγκόσμιος πόλεμος
4. 1917 η κομμουνιστική επανάσταση στη Ρωσία
5. 1922 κατάρρευση της Οθ. Αυτοκρατορίας και δημιουργία της κεμαλικής Τουρκίας
6. γενικότερη έξαρση των εθνικισμών

Ποια από τα παραπάνω γεγονότα με κάνουν να σκεφτώ την μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα;

..................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

Είμαι ένας Έλληνας μετανάστης στην Κωνσταντινούπολη και δουλεύω στο κατάστημα του προαναφερθέντος επιχειρηματία από την αρχή αυτής της ιστορίας. Επενδύω κι εγώ τα χρηματά μου στην Ελλάδα;...........................................

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Ερωτήσεις ανοιχτού τύπου

• Ποια η σχέση του παροικιακόυ κεφαλαίου με το ελληνικό κράτος μέχρι το 1870 ; Σε ποια περίπτωση έχουμε δει τη συμμετοχή του αυτή τη περίοδο ; Πώως σχετίζεται η ανάπτυξη των ευρωπαικών οικονομιών;
• Ποιοι παράγοντες έφεραν στο επίκεντρο της πολιτικής της χώρας την αξιοποίηση του παροικιακού κεφαλαίου τη δεκαετία του 1860 ;
• Πώς οι μεταρρυθμίσεις στη Τουρκία επηρέασαν την εισροή του παρ.κεφ. στην Ελλάδα;
• Τη δεκαετια του 1870 η υπερπαραγωγή στα ευρωπαικά κράτη φέρνει την οικονομική κρίση. Ποια η επίδραση της στους Έλληνες της διασπορας;
• Πού επενδύονται τα εισερχόμενα κεφάλαια των ομογενών ; γιατί θεωρούνταν μη παραγωγικές επενδύσεις;
• Αναφέρετε τους λόγους που οδήγησαν τη μεταφορά των παρ .κεφ . στην Ελλάδα και δικαιολογήστε τους
• Η θετική προσφορά του παρ. κεφ.

Ερωτήσεις κλειστού τύπου (σωστό-λάθος)

Η σχέση των μεγάλων κεφαλαιούχων της αγοράς με την ελληνική οικονομία

Είχε χαρακτήρα ευκαιριακό

Κινήθηκαν προς την αγορά γης με την διανομή των εθνικών γαιών

Στόχος της ήταν το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος γι’ αυτό και στράφηκαν προς το δανεισμό του ελληνικού κράτους

Χαρακτηρίζεται από μακροπρόθασμες επενδύσεις

Στις αρχές του 20ου αιώνα το ελληνικό παροικιακό κεφάλαιο μεταφέρεται στην Ελλάδα με σταθερότερους όρους . Σ’ αυτό οδήγησαν

Η άνοδος του κομμουνισμού στη Ρωσία

Η μεταφορά ευρωπαικών κεφαλαίων στην ανατολική Μεσόγειο

Η αλλαγή των οικονομικών μεγεθών του ελληνικού κράτους

Οι βαλκανικοί πόλεμοι

Η δυνατότητα υψηλών αποδόσεων στην ελληνική επικράτεια

Τον 19 ο αιώνα οι επενδύσεις των ομογενών στράφηκαν προς

Την αγορά γης

Τη βιομηχανία

Τον εσωτερικό δανεισμό

Τον εκσυγχρονισμό της γεωργικής παραγωγής

Την αγορά γης σε αστικές περιοχές

Β.9-10. Τα δάνεια-η πτώχευση-ο ΔΟΕ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

εξωτερικά δάνεια μέχρι το 1893

Α )δάνεια επανάστασης Β)δάνεια επί Οθωνα 1832

αντιμετώπιση :ο Οθων αρνείται να πληρώσει τα προηγούμενα  Η Ελλάδα απομονώνεται από τις χρηματιστηριακές αγορές

Γ)1860-1893 : διόγκωση του εξωτερικού δανεισμού

γιατί; οι νέοι ρυθμοί ανάπτυξης ήθελαν χρήματα

οι περιορισμένοι πόροι της χώρας και συνεχείς εθνικές κρίσεις αποτελούσαν εμπόδιο για την εξοικονόμηση κεφαλαίων από το κράτος

πως κατανεμήθηκαν ;

κάλυψη εθνικών προϋπολογισμών

στρατιωτικές κινητοποιήσεις

εξοπλισμοί

αποπληρωμή παλιότερων δανείων

παραγωγικές επενδύσεις και δημόσια έργα

1893 πτώχευση

η Ελλάδα δεν μπορεί να πληρώσει τα χρέη της  ζητά επαναδιαπραγμάτευση

η ήττα του 1897και οι πολεμικές αποζημιώσεις καταλύτης της διαπραγμάτευσης

αποτέλεσμα

επιβολή ΔΟΕ (Αγγλία , Γαλλία ,Ιταλία, Αυστρία, Γερμανία, Ρωσία)

έργο επιτροπής

α)πληρωμή των δανείων

β)καταβολή πολεμικής αποζημιώσης

γ)συμβουλευτικό σώμα

μέσα

α)η διαχείριση των σημαντικότερων μονοπωλίων του κράτους

β)εξωτερικός δανεισμός

συμβολή ΔΟΕ

βελτίωση των οικονομικών επιδόσεων

αύξηση της πιστοληπτικής ικανότητας

πιο εύρυθμη λειτουργία του δημοδιονομικού μηχανισμού

έτσι: το 1910 τα οικονομικά είναι υγιή, οι προυπολογισμοί πλεονασματικοί, οι οικονομικές δυνατότητες αυξημένες. Αποτέλεσμα: μεταρρυθμίσεις Βενιζέλου- πολεμική προετοιμασία χωρίς τα προηγούμενα προβλήματα

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΑΚΗΣΕΙΣ

Ερωτήσεις ανοιχτού τύπου

• Ποιός ήταν ο στόχος της επιτροπής του διεθνούς οικονομικού ελέγχου;
• Ποιοί οι τομείς απορρόφησης των εξωτερικών δανείων ;
• Γιατί οι εθνικές κρίσεις καθυστερούσαν τις δημόσιες επενδύσεις
• Την περίοδο του Όθωνα και του Τρικούπη η Ελλάδα βρέθηκε σε κατάσταση αδυναμίας εξυπηρέτησης των δανείων , Πώς αντιμετωπίστηκε κάθε φορά;
• Ποιές οι θετικές συνέπειες από την εφαρμογή του Δ. Ο. Ε.; Πιστεύετε ότι υπάρχουν και σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις ;
• Με ποιό τρόπο προσπάθησε να αντιμετωπίσει τη κατάσταση η διεθνής επιτροπή ;
• Ποιές ήταν οι αρμοδιοτητές της;
• Ποιό είναι το περιεχόμενο των εννοιών ΄΄πτώχευση΄΄ , ΄΄πιστοληπτική ικανότητα ΄΄, ΄΄κρατικά μονοπώλια ΄΄
• Γιατί ο εξωτερικός δανεισμός διογκώθηκε τη δεκαετία του 1880 ;

Ερωτήσεις κλειστού τύπου

Συμπλήρώστε τα κενά του κειμένου με τις φράσεις του πλαισίου (δύο φράσεις είναι μη κατάλληλες)

1897 πτώχευση αναστολή πληρωμών 1893 ομολογιακός δανεισμός εξωτερικά πολεμικές αποζημιώσεις στρατιωτικές δαπάνες μεγάλα έργα υποδομής εξωτερικός δανεισμός διεθνής οικονομικός έλεγχος ξένοι δανειστές παραγωγικές επενδύεις

Στην περίοδο αυτή κυριάρχησε στα πολιτικά πράγματα της χώρας ο Χαρ. Τρικούπης . Στόχος του ο εκσυγχρονισμός με την κατασκευή ___________________ .Τα σχέδια αυτά εξυπηρετήθηκαν και με την προσφυγή στον____________________ .Η πολιτική αυτή δεν έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα και τελικά οδήγησε τη χώρα στη ________________ του ______ .Σημαντικό μέρος των _________________ δανείων απορροφηθηκε από τις _________________ .Η _________________________ που κήρυξε το ελληνικό κράτος προς τους _______________________ οδήγησε στην επιβολή _______________________ καθώς επιβαρύνθηκε και με τις ___________________ προς την Τουρκία από την ήττα του _____ .

Επιλέξτε τη σωστή απάντηση

Ο εξωτερικός δανεισμός ήταν αναγκαίος για την ολοκλήρωση των δημοσίων έργων Σ Λ

Με τον ερχομό της διεθνούς επιτροπής μπήκε ένα τέλος στο δανεισμό του κράτους Σ Λ

Η διεθνής επιτροπή ανέλαβε μόνο τη διαχίριση των κρατικών μονοπολίων Σ Λ

Β. 8. Το δίκτυο των σιδηροδρόμων

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

Σιδηρόδρομοι και βιομηχανική επανάσταση

Προσφορά : μεταφορά μεγάλου όγκου προϊόντων σε μεγάλες αποστάσεις με μικρό κόστος

έτσι: μεταφέρονται πρώτες ύλες στα εργοστάσια - τροφοδοτούνται οι πόλεις-φτάνουν τα προιόντα στην αγορά. Μεε άλλα λόγια :

Αύξηση της παραγωγής 

Δημιουργία μεγαλουπόλεων

Εδραίωση της βιομηχ.επανάστασης

Στην Ελλάδα

1835-1880 : μόνο 9 χιλιόμετρα γιατί;

α) το ελληνικό κράτος δεν έχει τα απαραίτητα κεφάλαια

β) οι ιδιώτες ή οι τράπεζες δε θεωρούν το σιδηρόδρομο στην Ελλάδα αποδοτική επιχείρηση γιατί:

Δεν υπήρχαν ούτε οι πρώτες ύλες για να μεταφέρει ,ούτε τα καταναλωτικά αγαθά. Επιπλέον οι θαλάσσιες μεταφορές ήταν πιο αποδοτικές

1880-1910 : ολοκλήρωση του σιδηροδρομικού δικτύου

(το σημαντικότερο έργο γίνεται την εποχή του Τρικούπη – 900 χλμ.)

γιατί;

γενικότερη οικονομική ανάπτυξη εκείνη την περίοδο

η κατασκευή μεγάλων συγκοινωνιακών αξόνων που συνέδεαν Ευρώπη και Ανατολή

η ανάπτυξη που προωθούσε η διώρυγα του Σουέζ

κεφάλαια κατασκευής 

το κράτος μέσω δανεισμού

οι ιδιώτες (30 %)

δεν έχουμε περισσότερες επενδύσεις γιατί ;

το πλάτος των γραμμών είναι ενός μέτρου σε αντίθεση με τα ευρωπαϊκά δεδομένα. επομένως κλήθηκε να εξυπηρετήσει μόνο τοπικές ανάγκες και τη διακίνηση αγροτικών προϊόντων

αποτέλεσμα : δεν έφερε την ανάπτυξη και την εκβιομηχάνιση

συνολική προσφορά του σιδηροδρόμου

αξιόπιστο συγκοινωνιακό δίκτυο

γρήγορη επιστράτευση και εφοδιασμός του ελληνικού στρατού

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΑΚΗΣΕΙΣ

σωστό λάθος

ο σιδηρόδρομος έλυνε το πρόβλημα της τροφοδοσίας των μεγάλων πόλεων

η αστικοποίηση το 19ο αιώνα στηριζόταν κατά πολύ στη διάδοση του σιδηροδρόμου

από τα πρώτα χρόνια του ελληνικού κράτους τέθηκε το ζήτημα της κατασκευής σιδηροδρόμου

το κράτος τα πρώτα χρόνια προχώρησε σε δανεισμό γιατί δεν μπορούσε αλλιώς να εξοικονομήσει τα κεφάλαια για την κατασκευή σιδηροδρομικού δικτύου

τελικά τα ιδιωτικά κεφάλαια ξεπέρασαν τη συμμετοχή του κράτους

σε όλο το τμήμα του δικτύου προτιμήθηκε το πλάτος των γραμμών να είναι διαφορετικό απότο ευρωπαικό

η σύνδεση της χώρας με τους διεθείς άξονες ήταν το κίνητρο της πρώθησης του σιδηροδρομικού δικτύου

Β.7. Τα δημόσια έργα

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

πρώτα χρόνια

 ανύπαρκτες ή πρωτόγονες υποδομές

γιατί;

α) έλλειψη κεφαλαίων

κράτος (εξυπηρέτηση δανείων)

ιδιώτες ( ζημιογόνος επένδυση)

β) μη δημοφιλείς μέθοδοι

(όσον αφορά στους δρόμους επιπλέον αιτίες καθυστέρησης:

γ)το κόστος εξαιτίας των ορεινών εδαφών

δ) ο θαλάσσιος ανταγωνισμός

τέλος 19^ου αιώνα –αρχές 20ου :

πύκνωση οδικού δικτύου

γιατί ;

α) οικονομική ανάπτυξη

β) αστικοποίηση

γ) σιδηροδρομικό δίκτυο

δ) ανάπτυξη εσωτερικού εμπορίου

άλλα έργα

α)αποξήρανση μεγάλων εκτάσεων

συνέπειες

α) περισσότερα καλλιεργήσιμα εδάφη

β) καταπολέμηση ασθενειών

β) έργα ναυσιπλοΐας (διώρυγα της Κορίνθου, πορθμός Ευρίπου, κατασκευή φάρων) 

συνέπειες: βελτίωση της ναυσιπλοΐας

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

σωστό λάθος

1. βασική αιτία καθυστέρησης στην προώθηση των υποδομών ήταν ότι απουσίαζε η πρόθεση από τις ελληνικές κυβερνήσεις
2. τα δάνεια υπήρξανανασταλτικός παράγοντας στην προώθηση των υποδομών
3. το οικονομικό όφελος από την κατασκευή των χερσαίων συγκοινωνιών προσέλκυε ξένους επενδυτές
4. η δημιουργία μεγάλων πόλεων στην Ελλάδα στο τέλος του 19ου αιώνα συνέβαλε στην ανάπτυξη του χερσαίου δικτύου
5. στην Ελλάδα ήταν πιο προσοδοφόρα η μετακίνηση μεσω θαλάσσης

Β.6. Η βιομηχανία

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

(ο αριθμός των εργοστασίων το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα)

1830-1870

μικρές μονάδες που χαρακτηρίζονταν από :

• ευκαιριακή και αποσπασματική ανάπτυξη
• εξυπηρέτηση τοπικών αναγκών
• επεξεργασία αγροτικών προϊόντων

και δεν εξελίχτηκαν σε βιομηχανικά συγκροτήματα γιατί :

μικρή εγχώρια αγορά

πίεση εισαγόμενων προϊόντων

έλλειψη πολυάριθμου, φθηνού και ειδικευμένου προσωπικού

1870 πρώτη προσπάθεια ανάπτυξης

περισσότερες από 100 νέες βιομηχανίες

ανάπτυξη όσων ήδη υπήρχαν

αλλά πολύ γρήγορα επιστροφή στη στασιμότητα

1990 –20ος αιώνας

• σταθερό ,πολυδιάστατο βιομηχανικό δυναμικό

• στραμμένο προς στη βαριά βιομηχανία , τη μεταλλουργία , τη ναυπηγική , τη τσιμεντοβιομηχανία

χρόνια προβλήματα

έλλειψη κεφαλαίων

διασπορά των υπαρχόντων κεφαλαίων

μικρή έκταση - λιγοστός πληθυσμός ( οι προσαρτήσεις μόνο μετά τους βαλκανικούς πολέμους θα αλλάξουν την κατάσταση )

έλλειψη πρώτων υλών

έλλειψη εργατικών χεριών

έλλειψη τεχνικής και γενικής παιδείας

συνεπώς η βιομηχανία :

Δε γίνεται η κινητήρια δύναμη της ελληνικής οικονομίας

Δεν αντέχει τον ανταγωνισμό των εισαγομένων

Παραμένει σε δευτερεύουσες δραστηριότητες

Περιμένει την παρέμβαση του κράτους

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Ποια ήταν τα χρόνια προβλήματα της ελληνικής βιομηχανίας;

2. ποια τύχη είχαν οι πρώτες προσπάθειες εκβιομηχάνισης του 1870;

3. πώς θα μπορούσαμε να χαρακττηρίσουμε την κατάσταση της βιομηχανίας μέχρι το 1870 στην Ελλάδα;

4. ποιοι τομείς αναπτύσσονται στις αρχές του 20ου αιώνα;

περίοδοι	χαρακτηριστικά
α.1830-1870 β. 1870 γ. μετά το 1870 δ. τέλη 19ου αρχές 20ου	α.ανάπτυξη βαριάς βιομηχανίας β.έλλειψη πολυάριθμου εργατικού δυναμικού γ. κύμα ίδρυσης βιομηχανικών επιχειρήσεων δ.επιστροφή στη στασιμότητα ε. διασπορά κεφαλαίων στ. επεξεργασία μόνο αγροτικών προιόντων ζ. σημαντική διεύρυνση της αγοράς